DS Audio DS 003 Optical Κεφαλή Πικάπ & Phono-Stage [ Δοκιμή ].
Game changer !
Με τις κεφαλές οπτικής τεχνολογίας η ιαπωνική DS Audio αλλάζει τους κανόνες του παιχνιδιού!
by Thanasis Moraitis
Αν διαβάζετε reviews στα περιοδικά και στα site του εξωτερικού, σίγουρα θα έχετε διαβάσει και δοκιμές για τις κεφαλές της DS Audio. Ξέρετε, εκείνες που ονομάζονται και οπτικές κεφαλές εξ’ αιτίας της τεχνολογίας που ενσωματώνουν. Και, διαβάζοντας αυτές τις δοκιμές, θα έχετε παρατηρήσει ότι όλοι έχουν δηλώσει ότι πρόκειται για κεφαλές που πετυχαίνουν επιδόσεις οι οποίες είναι από αρκετά έως πολύ καλύτερες από τις συμβατικές, δηλαδή τις MM (κινητού μαγνήτη) και MC (κινητού πηνίου) τεχνολογίας, στους περισσότερους τομείς.
Για αρχή, πρέπει να κατανοήσετε ότι πρόκειται για καθαρά «αναλογικές» κεφαλές, από εκείνες δηλαδή που διαθέτουν βελόνα και στέλεχος. Η τεχνολογία των οπτικών κεφαλών, δηλαδή εκείνων που βασίζονται στην αρχή της ανίχνευσης της μεταβολής της φωτεινότητας μιας πηγής και της μετατροπής αυτής της μεταβολής αυτής σε εναλλασσόμενο ηλεκτρικό σήμα (κάτι που κάνουν όλες οι άλλες κεφαλές μόνο που οι τελευταίες χρησιμοποιούν πηνία και μαγνήτες για τη δημιουργία αυτού του εναλλασσόμενου ηλεκτρικού σήματος) βρίσκεται, απ’ όσο έχω διαβάσει, στη δεκαετία του ’40 της Philco. Παρόλα αυτά, κάτι που να έχει πιο πρακτική εφαρμογή εμφανίζεται τη δεκαετία του ‘60 από την Toshiba αλλά και άλλες εταιρίες. Και τότε όμως, όπως στην αρχή, βασικό μειονέκτημα της τεχνολογίας αυτής αποτελούσε η πηγή του φωτός, που στην προκειμένη περίπτωση υλοποιήθηκε μια μικρή λάμπα πυρακτώσεως, η οποία δημιουργούσε τόση ζέστη (η πηγή φωτός πρέπει να είναι αναμμένη συνεχώς) που η αξιοπιστία της εφαρμογής, δηλαδή του προϊόντος, ήταν αρκετά χαμηλή για να πετύχει στην εξάπλωσή της. Μετά ήρθε και η εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας με το CD και όλα αυτά έμειναν πίσω.
Και πάμε στα πιο πρόσφατα, όταν ο Tetsuaki Aoyagi, ένας μηχανικός (και γιος του ιδρυτή της Digital Stream Corporation, μιας εταιρίας που εξειδικεύεται στα οπτικά συστήματα μικρής κλίμακας η οποία μαζί με τη Microsoft δημιούργησε και το οπτικό ποντίκι) αφού τελείωσε τις σπουδές του, πήγε και εργάστηκε για την εταιρία του πατέρα του. Εκεί γνώρισε τον κ.Yamada, ένα σύμβουλο της ανωτέρω εταιρίας, που τον κάλεσε μια μέρα σπίτι του για να ακούσει το σύστημά του. Τότε ήταν που ο Tetsuaki Aoyagi (ο οποίος κατέληξε ιδρυτής και CEO της DS Audio) πρωτάκουσε την οπτική κεφαλή της Toshiba και εντυπωσιάστηκε τόσο που αποφάσισε να εξελίξει αυτή την τεχνολογία. Και φτάνουμε το 2014, τότε δηλαδή που η DS Audio παρουσίασε το πρώτο της προϊόν, την κεφαλή W1. Από τότε η τεχνολογία έχει φτάσει στην τρίτη της γενιά, όπου σημειώνονται σημαντικές βελτιώσεις, με αντιπροσωπευτικό δείγμα της την DS 003 που εξετάζουμε εδώ.
DS003 κεφαλή / DS003 Equalizer.
Η κεφαλή, μαζί με το τροφοδοτικό/ισοσταθμιστή της έρχεται σε ένα πακέτο αρκετά μεγάλων διαστάσεων. Φυσικά όλες τις κεφαλές της εταιρίας όπως και όλα τα τροφοδοτικά/ισοσταθμιστές της σειράς μπορείτε να τα προμηθευτείτε και ξεχωριστά για να κάνετε τους δικούς σας συνδυασμούς, ενώ αυτή τη στιγμή υπάρχουν επίσης αρκετές εταιρίες ηλεκτρονικών που προσφέρουν τροφοδοτικά/ισοσταθμιστές ως ξεχωριστές μονάδες (π.χ. Soulution, Esoteric, EMM Labs, Meitner κ.α.) για να συνοδεύσουν τις κεφαλές της εταιρίας.
Το πακέτο DS003 περιλαμβάνει την κεφαλή DS003 και το τροφοδοτικό/ισοσταθμιστή DS003 EQ. Η κεφαλή είναι τρίτης γενιάς και προέρχεται απ’ ευθείας από το κορυφαίο μοντέλο Grand Master, με κάποιες διαφορές, όπως το υλικό για το στέλεχος και τη διαφορετικού σχήματος βελόνα. Στην περίπτωση της 003 έχουμε στέλεχος από αλουμίνιο και βελόνα Line Contact. Αλλά, κοινά με την Grand Master, είναι οι δύο φωτοδίοδοι (μια για κάθε κανάλι), οι δύο δέκτες φωτός (το ίδιο), αλλά και η πανάλαφρη πλάκα από βηρύλλιο (που βρίσκεται στο επάνω άκρο του στελέχους και με την κίνησή της μεταβάλλει την ποσότητα του φωτός που ανιχνεύουν οι δέκτες) που στην τρίτη γενιά είναι 50% πιο ελαφριά από την δεύτερη (όπου ήταν από αλουμίνιο). Όλα αυτά κάνουν την κινούμενη μάζα της συγκεκριμένης κεφαλής έως και 10 φορές πιο ελαφριά, ιδιαίτερα αν συγκριθεί με την κινούμενη μάζα των συμβατικών κεφαλών ΜΜ και ΜC, με αποτέλεσμα τα σαφώς πιο αστραπιαία δυναμικά, την σαφώς πιο γρήγορη απόκριση στις εναλλαγές της στάθμης, τον ακόμη καλύτερο διαχωρισμό καναλιών και τις ακόμη πιο χαμηλές παραμορφώσεις! Κατά τα άλλα το σώμα της κεφαλής είναι κατασκευασμένο από αλουμίνιο και είναι πολύ όμορφο στην όψη.
Το τροφοδοτικό/ισοσταθμιστής 003 έχει μεσαίου μεγέθους σασί και πολύ ενδιαφέρουσα αισθητική. Στην πρόσοψη βρίσκουμε το πλήκτρο έναυσης μαζί με την φωτεινή ένδειξη, που αποτελεί και
το χαρακτηριστικό της εταιρίας, εδώ σε μπλε χρώμα. Στο πίσω μέρος βρίσκουμε συνολικά δύο ζεύγη εξόδων, ένα ζεύγος εισόδου (όλα με RCA), τη σύνδεση της γείωσης , ένα διακόπτη επιλογής της συχνότητας του φίλτρου χαμηλών συχνοτήτων (που μαζί με τις δύο εξόδους δημιουργεί συνολικά 4 συνδυασμούς ώστε η απόκριση των χαμηλών συχνοτήτων να ταιριάξει σωστά με την απόκριση του εκάστοτε συστήματος που θα συνδεθεί) και τέλος το IEC της παροχής ρεύματος με την ασφάλειά του. Το EQ είναι πολύ καλά κατασκευασμένο, ενώ στο εσωτερικό του βρίσκουμε πυκνωτές εξομάλυνσης με συνολικά 330.000μF χωρητικότητα (!), γι’ αυτό και η εταιρία αναφέρει ότι όταν είναι καινούργιο καλό είναι να μείνει στο ρεύμα συνεχώς και για τουλάχιστον μερικούς μήνες! Επίσης οι πλακέτες του είναι κατασκευασμένες από ακόμη πιο παχύ χαλκό σε σχέση με την προηγούμενη γενιά.
Η αρχή λειτουργίας της κεφαλής βασίζεται στη μετατόπιση της βελόνας (η οποία μετατοπίζει το σκίαστρο του βηρυλλίου και έτσι μεταβάλλει την ποσότητα του φωτός που πέφτει επάνω στον αισθητήρα – δέκτη) αντί για την ταχύτητα της μετατόπισης που αποτελεί την αρχή λειτουργίας κάθε άλλης μαγνητικού τύπου κεφαλής. Αυτό έχει επίπτωση και στην απόκριση της, κυρίως στις χαμηλές συχνότητες, αλλάζοντας την καμπύλη ισοστάθμισης για το σήμα της κεφαλής ώστε στην έξοδο του ισοσταθμιστή να προκύψει ευθύγραμμη απόκριση συχνότητας αλλά και στο κέρδος που πρέπει να έχει συνολικά ο ισοσταθμιστής για να βγάλει ικανή στάθμης σήματος ώστε να οδηγήσει ικανοποιητικά το επόμενο στάδιο (δηλαδή τον προενισχυτή μας). Στην περίπτωση των οπτικών κεφαλών η στάθμη που βγάζει η κεφαλή είναι της τάξης των αρκετών δεκάδων mV, πιο συγκεκριμένα 70mV, (σε σχέση με τις συμβατικές κεφαλές που κυμαίνεται από 0,2-5,5mV) οπότε η ενίσχυση αρκεί να είναι γύρω στα 25dB αντί για τα 45-65dB των συμβατικών κεφαλών. Επίσης οι οπτικές κεφαλές δεν περιορίζονται από την αντίσταση λόγω μαγνητικού πεδίου, όπως οι συμβατικές. Κατά τα άλλα η κεφαλή διαβάζει με βάρος 2,0-2,2 γρ. με τα 2,1 γρ. να είναι η ιδανική τιμή.
Ο μοναδικός περιορισμός για το βραχίονα, σε σχέση με τις άλλες κεφαλές, είναι η ανάγκη της καλωδίωσης να διαθέτει ξεχωριστά καλώδια για το θετικό αλλά και το αρνητικό του κάθε καναλιού με ξεχωριστό καλώδιο γείωσης . Βλέπετε κάποιοι βραχίονες συνδέουν τη γείωση με την επιστροφή, συνήθως, του αριστερού καναλιού. Εδώ αυτό απαγορεύεται καθώς μέσα από τα καλώδια του βραχίονα περνά και DC τάση. Κατά τα άλλα, η συμπεριφορά της οπτικής κεφαλής είναι ακριβώς ίδια με αυτή κάθε άλλης.
Ακουστικές εντυπώσεις.
Η 003 τοποθετήθηκε και ρυθμίστηκε εύκολα επάνω σε βραχίονα Rega RB900 (πολύ πειραγμένο, με άλλο βαρίδι και στήριξη αυτού, καλωδίωση Cardas με χωριστό καλώδιο γείωσης, ειδική απόσβεση του στελέχους του βραχίονα, βίδες κεφαλής Oyaide κ.λ.π.) ο οποίος είναι τοποθετημένος σε ένα πλατό Merrill (AR-XB full modification) με DC Motor και τροφοδοτικό Merrill. Στο συγκεκριμένο συνδυασμό έχω τοποθετήσει τα τελευταία 30 περίπου χρόνια πολλές εξαιρετικές κεφαλές οπότε αποτελεί την αναφορά μου για τέτοιου είδους δοκιμές. Καθώς η DS Audio δεν απαιτεί κάτι διαφορετικό (πλην της εντελώς χωριστής γείωσης του βραχίονα αντί της χρήσης της επιστροφής του ενός καναλιού, κάτι που έχω φροντίσει με την ανακαλωδίωση εδώ και χρόνια) τοποθετήθηκε και ρυθμίστηκε, θα έλεγα, πολύ εύκολα, καθώς το στέλεχος και η βελόνα είναι ξεκάθαρα ορατά από εμπρός. Το σήμα οδηγήθηκε στο αντίστοιχο phono stage της DS Audio και η πιο «απαλά» φιλτραρισμένη έξοδος αυτού οδηγήθηκε στον προενισχυτή μου που περιέχει αναλογικό στάδιο απ’ ευθείας εμπνευσμένο από το αναλογικό στάδιο εξόδου των DAC της Ideon Audio. Το ποτενσιόμετρο που χρησιμοποιώ είναι διακοπτικό με καθαρές επαφές από ασήμι, τύπου Shunt με αντίσταση σε σειρά με το σήμα από την Audio Note (Silver Tantalum). Από εκεί το σήμα οδηγήθηκε στον τελικό ενισχυτή που βασίζεται σε μοντούλες Eigentakt της Purifi με στάδιο εισόδου που κι αυτό βασίζεται στο προαναφερθέν αναλογικό στάδιο της Ideon Audio (το τελευταίο με δικό του χωριστό αναλογικό τροφοδοτικό Ultra Low Noise). Τα ηχεία είναι τα γνωστά «Κόκκινα» που έχω σχεδιάσει και χρησιμοποιώ τα τελευταία 12 χρόνια με τουίτερ Illumination Scanspeak και γούφερ custom μονάδα 9’’ της Audio Technology. Τέλος, τα αντικραδασμικά που χρησιμοποίησα κάτω από τα ηλεκτρονικά ανήκουν στην Esseci Design (Isol Coupling 8 κάτω από το Phono της DSAudio) και των Finite Elemente, Aktyna και Goldmund κάτω από τις υπόλοιπες συσκευές.
Από το πρώτο σχεδόν άκουσμα (γιατί την κεφαλή την παρέλαβα ολοκαίνουργια και χρειάστηκε 80 τουλάχιστον ώρες να στρώσει, αν και μετά τις 30-40 ώρες τα πράγματα σταθεροποιήθηκαν αρκετά) κατάλαβα τα εξής: Πρώτα απ’ όλα εδώ έχουμε ένα προϊόν που είναι, ναι θα το πω, αρκετά καλύτερο από κάθε τι άλλο «συμβατικό» (και η σύγκριση έγινε κυρίως με κορυφαίες κεφαλές MC, όπως π.χ. ZYX και vdH) στους τομείς της διαφάνειας (ανάλυση, καθαρότητα), της ταχύτητας απόδοσης των δυναμικών, της παραμόρφωσης, της απόδοσης του τρισδιάστατου, και τέλος του μπάσου! Οι «συμβατικές» κεφαλές οδηγήθηκαν από προενισχυτή phono της Bonnec, μια κορυφαία, κατά τη γνώμη μου, μονάδα που βρίσκεται στο σύστημά μου εδώ και 2 δεκαετίες με όλες τις αναβαθμίσεις και βελτιώσεις ανά καιρούς, που την κρατούν επίκαιρη όσο ποτέ.
Η 003 καταφέρνει να ακούγεται σα να έχει αρκετά λιγότερο κόκκο (πρακτικά ανύπαρκτο), λιγότερη παραμόρφωση (που και έχει λόγω και της χαμηλότερης κινούμενης μάζας και έλλειψης μαγνητικών πεδίων) σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη κεφαλή, σαν δηλαδή αν ακούμε τη μουσική όχι από ένα μέσο με μηχανικό τρόπο δημιουργίας του σήματος αλλά κυρίως ηλεκτρικό, όπως π.χ. ένα κορυφαίο μπομπινόφωνο. Η αίσθηση αυτή είναι τόσο έντονη που σε «αναγκάζει» σχεδόν να θεωρήσεις ότι εδώ δεν ακούς ένα δίσκο βινυλίου (σ’ αυτό το τελευταίο συμβάλει και ο πολύ χαμηλός θόρυβος επιφανείας και η, σχεδόν, «ευγενική» συμπεριφορά της με τα διάφορα ‘κλικ και ποπ’ που μπορεί κανείς να βρει ακόμη και σε πολύ καλά καθαρισμένα βινύλια, κυρίως λόγω ατελειών στην εκτύπωση). Φυσικά, έχει κι αυτή τις απαιτήσεις της, κυρίως ως προς την καθαριότητα της βελόνας και του δίσκου (πρέπει να είναι και τα δύο πολύ καθαρά για να πάρουμε το 100% αυτού που μπορεί να δώσει). Αυτό στην περίπτωσή μου δεν ήταν δύσκολο καθώς έχω καταφέρει να περάσω όλη μου τη συλλογή από πλυντήριο με υπερήχους, οπότε οι δίσκοι είναι πρακτικά πεντακάθαροι. Με βινύλια φίλων πάλι, το επίπεδο απόδοσης που μπορεί να φτάσει η κεφαλή δεν έκανε την εμφάνισή του, παρά μόνο αν τα πέρναγα από διαδικασία καθαρισμού.
Η απόδοση της 003 στον τομέα της ταχύτητας, του ρυθμού και της ασυμπίεστης απόδοσης των δυναμικών, μίκρο και μάκρο, ήταν απλά καθηλωτική, σε βαθμό που εύκολα να νομίζεις ότι ακούς κάτι ζωντανό, κάτι που γίνεται εμπρός σου! Σε αυτό βοηθούσε επίσης η τρομακτική (ναι υπήρξαν στιγμές που με την «αφιλτράριστη» και απόδοσή της ήταν τρομακτική) ικανότητά της να «στήνει» ολόκληρη σκηνή εμπρός σου, με μεγάλο βάθος, πλάτος και ύψος ενώ μέσα σε αυτό τον ξεκάθαρα καθορισμένο χώρο (φυσικά όταν το επέτρεπε η ηχογράφηση όπως π.χ. κλασσικής μουσικής της Decca) οι ομάδες των οργάνων, τα σόλο όργανα και τελικά η δυναμική μιας ορχήστρας αποδιδόταν με τόσο αληθοφανή τρόπο που ήταν πάνω από αρκετές στιγμές, στους τρεις περίπου μήνες που την είχα στο πικάπ μου, όπου έπιασα τον εαυτό μου να ανατριχιάζει με την αίσθηση της «παρουσίας» των οργάνων εμπρός μου. Για να καταλάβετε πόσο συγκλονιστική είναι αυτή η αίσθηση, μου θυμίζει έντονα (αλλά με τον αντίθετο τρόπο) αυτό που συνέβαινε όταν πήγαινα σε κινηματογράφο ΙΜΑΧ στη Βοστώνη, πριν από κάμποσα χρόνια. Εκεί λοιπόν το μυαλό μπερδευόταν τόσο πολύ από το θέαμα που αρκετά συχνά ένιωθες ναυτία και ζαλάδα επειδή νόμιζες ότι ήσουν εκεί στην μέση της δράσης. Η συμβουλή των υπεύθυνων του κινηματογράφου για να συνέλθεις ήταν να κλείσεις τα μάτια σου. Αμέσως η περίεργη αίσθηση περνούσε. Ε, εδώ συμβαίνει το αντίθετο. Με κλειστά τα μάτια είσαι εκεί, ως άλλος ταξιδιώτης του χρόνου, την ώρα που γίνεται η ηχογράφηση, και για να περάσει αυτή η αίσθηση αρκεί να ανοίξεις τα μάτια σου, για να βρεθείς στο χώρο ακρόασης με φόντο τα ηχεία. Επίσης η απίστευτα αχρωμάτιστη (αλλά διόλου άχρωμη, το αντίθετο μάλιστα, ο κορεσμός των ηχοχρωμάτων ήταν πρακτικά άψογος) απόδοση των μουσικών δρώμενων με αυτή ήταν τόσο φυσιολογική σε αίσθηση που με ξένισε στην αρχή και με κέρδισε στη συνέχεια. Μιλώντας για τις ικανότητες της κεφαλής πρέπει να αναφέρω επίσης την άνεση που είχε να διαβάζει τα πάντα στα αυλάκια του δίσκου, όσο πολύπλοκα κι αν ήταν αυτά, χωρίς άγχος, χωρίς ενόχληση. Δίσκοι που μπορεί να ζορίσουν άλλες κεφαλές εδώ αποδίδονταν αβίαστα και πολύ καθαρά!
Αλλά το πιο σημαντικό πλεονέκτημα της 003 είναι η ολοκληρωμένη, συνολική, απόδοσή της σε σχέση με το κόστος της. Με άλλα λόγια, το μεγαλύτερο προσόν της είναι η συνολική εντύπωση που δημιουργεί στον ακροατή ότι ακούει τους δίσκους του μέσα από κάτι το κορυφαίο, κάτι που δεν χρειάζεται να «ζοριστεί» πολύ για να πετύχει τέτοια επίπεδα ποιότητας και που απαιτεί ελάχιστη έως καθόλου προσπάθεια για να τον «μεταφέρει» στο χώρο και το χρόνο της ηχογράφησης. Κι αυτή η ικανότητα είναι χαρακτηριστικό κεφαλών πολύ υψηλότερους κόστους, τουλάχιστον (κατά τη γνώμη μου) διπλάσιας και άνω τιμής!
Συμπέρασμα
Η δοκιμή αυτή ήταν από τις πιο δύσκολες που έχω κάνει στα τελευταία 29 χρόνια. Όχι γιατί η κεφαλή (μαζί με τον προενισχυτή), με την απόδοσή της, με δυσκόλεψαν να εντοπίσω τα πλεονεκτήματα αλλά και τα μειονεκτήματα που διαθέτουν, αλλά διότι ήξερα ότι όταν παραδώσω το κείμενο πρέπει αναγκαστικά να την επιστρέψω! Κι αυτό αποτελεί πλήγμα διότι εξ αιτίας της είχα από τις ωραιότερες εμπειρίες που έχω ποτέ ζήσει στο στούντιό μου, όσο ήταν στο πικάπ μου! Πρόκειται για μια εκπληκτική, συγκλονιστική, κορυφαία θα έλεγα, σε αρκετούς τομείς, κεφαλή που προάγει την ποιοτική αναπαραγωγή σε επίπεδα που νόμιζα ότι δεν έπαιρναν άλλο βελτίωση. Θέλει κι αυτή την προσοχή της στο στήσιμο, θέλει η βελόνα της, όπως και ο δίσκος, να είναι καθαρά. Αλλά όταν όλα πάνε καλά το αποτέλεσμα, κατά τη γνώμη μου, απλά «δεν υπάρχει»! Θεωρώ ότι η επαφή μου μαζί της, μου έδωσε να καταλάβω ότι ακόμη και 100 ετών τεχνικές αναπαραγωγής της μουσικής δεν έχουν πει την τελευταία τους λέξη. Θα κλείσω με μια ευχή: Μακάρι να ήμουν σε θέση να την αποκτήσω…
Τιμή: Κεφαλή DS003 – 2.600 ευρώ, Τροφοδοτικό/ισοσταθμιστής 003 EQ – 3.600 ευρώ, πακέτο κεφαλή/τροφοδοτικό – 5.600 ευρώ
DS-Audio Αντιπροσωπεία – Διάθεση – Ακροάσεις
Sonus Hi-Fi
