Sound Gallery of Athens
Χοάνες παντού!
Πέντε χρόνια “αγκαλιά” με τις τρεις χοάνες του La Scala της Klipsch ήταν αρκετά για να σιγουρευτώ ότι, όσο κι αν λατρεύω την ταχύτητα και τις χαμηλές τους παραμορφώσεις, το σχέδιο των τριών δρόμων ήταν πέρα από τις αντοχές μου. Και είναι λογικό. Οι χοάνες δεν κρύβουν τίποτε, πόσο μάλλον ένα ολόκληρο κύκλωμα πίσω από τα μεγάφωνα! Έκανα πάμπολλες συγκρίσεις με τα μονόδρομα μου και πάντα κατέληγα στο συμπέρασμα πως κάθε πηνίο και πυκνωτής, που βρίσκεται εκεί προκειμένου να διατηρηθούν χαμηλά οι παραμορφώσεις και ψηλά η διαχείριση ισχύος και η διασπορά, μειώνει την ευκρίνεια και αλλοιώνει τον χρονισμό και το τίμπρο της μουσικής. Ναι, το παιχνίδι των συμβιβασμών είναι για γερούς παίκτες και, ναι, ηχεία όπως το εξαιρετικό νέο SHL5Plus δείχνουν απρόσμενα ασυμβίβαστα όταν στις μπόρνες τους θα βρεθεί ένας ποιοτικός push-pull ενισχυτής μερικών δεκάδων watt. Τι κάνεις όμως όταν λατρεύεις τους single-ended ή άλλους περίεργους μικρούς ενισχυτές μέχρι, το πολύ, 25W; Σαφώς και χρειάζεσαι ένα πολύ υψηλό νούμερο ευαισθησίας μα, άλλο τόσο, χρειάζεσαι και την απλότητα που σου στερούν τα συμβατικά πολύδρομα σχέδια. Ένας τέτοιος ενισχυτής θα δαπανήσει πολύτιμη ισχύ στο φίλτρο και, αν είναι πολύ καθαρός και φασικά σωστός (στη μικρή ισχύ αυτά έρχονται σχετικά εύκολα), αμέσως θα διαμαρτυρηθεί για τα φίλτρα και τα “παιχνίδια” που κάνουν με το χρονισμό και τη φάση. Αλλά δεν είναι μόνο τα φίλτρα. Αρκεί λίγη συμβατική ηχοαπορόφηση για να καταστραφεί η τελειότητα του ρυθμού, των αντιθέσεων και η αμεσότητα στη ροή της ενέργειας, όπως αρκεί και μια καμπίνα που αποθηκεύει ενέργεια ή επιβάλλει τη χροιά της καθώς και μια “φουσκωμένη” φόρτιση ρεφλέξ για να αλλοιωθεί το τίμπρο. Αλλά ο κατάλογος με τα “μη” δεν τελειώνει εδώ, καθώς τα μεγάφωνα που συνδέονται εκτός φάσης, για να επιτευχθεί μια πιο ομαλή απόκριση συχνότητας, είναι μια τεχνική που επίσης απεχθάνονται τέτοια εξωτικά “ενισχυτάκια” όπως τα SET.
Ο χώρος του hiendnews.gr γέμισε με τον δυναμικό, πενταδιάφανο και άκρως ρεαλιστικό σε ηχοχρώματα ήχο των ‘Ερατώ’. Υψηλές στάθμες και χορταστικό χαμηλό, μόλις με 7 τριοδικά watts.
Παρακολουθώ όλα αυτά τα χρόνια διάφορους κατασκευαστές που επιλέγουν τις χοάνες έχοντας κατά νου τέτοιους ενισχυτές και πάντα βλέπω την ίδια εμμονή στα πολύδρομα σχέδια ενώ, οι λίγοι που επιμένουν σε μονόδρομα και 1,5δρομα σχέδια, δεν προσφέρουν το βαθύ χαμηλό που έχει ανάγκη η μουσική, εκτός κι αν μιλάμε για πανάκριβες υπερκατασκευές πελώριου μεγέθους, που πάντα με αφήνουν με την απορία αν θα μπορούν να “εξαφανιστούν” με επιτυχία όπως ένα μίνι μόνιτορ. Με δυο λόγια, οι προτάσεις πολύ υψηλής ευαισθησίας που υπάρχουν, τουλάχιστον σε λογικά χρήματα, είναι ατελείς κι έτσι δεν είναι τυχαίο πως οι υβριδικές υλοποιήσεις της Avantgarde έχουν κερδίσει σημαντικό μέρος αυτής της αγοράς, ως ο βέλτιστος δυνατός συμβιβασμός. Ε, λοιπόν, σας έχω νέα και μάλιστα πολύ καλά.
Τα νέα αυτά έρχονται από την Ελλάδα, τον… συνήθη ύποπτο στις καινοτόμες χοάνες (βλέπε Arcadian Audio και Sonus Aeterna) και τα ηχεία χοάνης Armonia (http://armonia-speakers.blogspot.gr), που αποφεύγουν όλα τα εμπόδια που σας προανέφερα και ακολουθούν μια πιο “προσγειωμένη” προσέγγιση σε σχέση με τα προαναφερθέντα, μόνο από την άποψη των υλικών και του κόστους και καθόλου της σχεδίασης. Το μοντέλο που τσέκαρα και παρουσιάζω εδώ είναι το Erato, το πιο μικρό και βολικό ηχείο του Έλληνα σχεδιαστή Μιχάλη Μυρσιλίδη, καθώς περιλαμβάνει ενεργό υπογούφερ με 12ιντσο σε φόρτιση χοάνης, ώστε να δένει περίφημα με το υπόλοιπο φάσμα. Το ηχείο δεν είναι ακόμη σε κανονική παραγωγή, αποτελεί προς το παρόν μια πολύ κατασταλαγμένη DIY υπόθεση, πάντως η εκτιμώμενη τιμή του όταν με το καλό γίνει αυτό θα είναι οπωσδήποτε κάτω από τα δέκα χιλιάρικα. Το κόστος προέρχεται κυρίως από τις καμπίνες καθώς τα μεγάφωνα είναι προσιτά, έχουν όμως τροποποιηθεί και αποδίδουν πολύ καλύτερα από τις εργοστασιακές εκδόσεις ενώ δένουν άψογα μεταξύ τους.
Το Erato χρησιμοποιεί ως βάση το ενεργό του μέρος και ως “δορυφόρο” διαθέτει μια από τις πιο όμορφες κατασκευές με χοάνες που έχω δει ποτέ. Αυτή στηρίζεται στο 8ιντσο wide range FE 206 της Fostex, τροποποιημένο με custom phase plug από μασίφ ξύλο και άλλες παρεμβάσεις, το οποίο καλύπτει χωρίς φίλτρο την περιοχή 100Hz-15KHz με φόρτιση εμπρόσθιας και διπλής οπίσθιας χοάνης, η οποία εκτονώνεται συμμετρικά, επάνω και κάτω από την εμπρόσθια. Η διπλή αυτή φόρτιση, σύμφωνα με τον κατασκευαστή, εξισορροπεί τις πιέσεις εμπρός και πίσω από το μεγάφωνο και επιτρέπει μια πολύ υψηλή ευαισθησία στα 100+ dB με μικρό μέγεθος καμπίνας και μηδαμινούς χρωματισμούς. Η ξυλοκατασκευή από κόντρα πλακέ σημύδας πάχους 30 χλστ. είναι αριστοτεχνική, με καμπύλες διαδρομές για το πίσω κύμα, ιδιαίτερες τεχνικές απόσβεσης και εξαιρετικά κατασκευασμένο “χωνί” εμπρός από το μεγάφωνο. Ο “αέρας” μετά τα 15KHz ανατίθεται σε ένα σούπερ τουίτερ Beyma CP12, επίσης τροποποιημένο με ορειχάλκινη οβίδα phase plug και ασημένια πηνία φωνής, το πίσω κύμα του οποίου αποσβαίνεται σε θάλαμο από μασίφ ξύλο με σχήμα οβίδας. Εδώ φυσικά υπάρχει φίλτρο, 3ης τάξης, αλλά το μεγάφωνο συνδέεται με την ίδια πολικότητα και είναι χρονικά ευθυγραμμισμένο με το wide range. Τέλος, το υπογούφερ φέρει το 12ιντσο Precision Device PD.122 και το ενισχυτικό module Hypex DS2.0 ισχύος 100W, πλήρως ρυθμιζόμενο. Η έκπληξη είναι κι εδώ η φόρτιση, με πρωτότυπη διπλή χοάνη, εμπρόσθια και οπίσθια, με την δεύτερη να εκτονώνεται στο βάθος της πρώτης! Το ηχείο καλύπτει συνολικά το φάσμα από 35Hz έως 20KHz, έχει αντίσταση 8Ω (με ελάχιστες διακυμάνσεις) και οδηγείται πανεύκολα από μονοψήφιο αριθμό watt. Δεν εμπεριέχει ούτε ίχνος απορροφητικού υλικού και στις λεπτομέρειες της κατασκευής περιλαμβάνονται οι βίδες και ακίδες στήριξης από ορείχαλκο και η εσωτερική καλωδίωση από χάλκινο επίχρυσο μονόκλωνο αγωγό της ιαπωνικής Amtrans. Με διαστάσεις 140x80x40 εκ. ΥΒΠ, δεν το λες μικρό αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι υπερβολικό για το τυπικό ελληνικό σαλόνι.
Το πρώτο που εισπράττει κανείς από το Erato είναι μια πεντακάθαρη σκηνή με πελώριο ύψος και πλάτος, φυσικά μεγέθη ειδώλων, κορυφαία εστίαση και εξαιρετική ομοιογένεια, ακριβώς επειδή όλη σχεδόν η μουσική αναπαράγεται από το wide range και τις τρεις χοάνες του. Το beaming της εμπρόσθιας χοάνης στα πρίμα είναι αρκετά περιορισμένο χάρη στο phase plug και η διασπορά είναι πολύ καλή από 5 έως 10KHz. Αυτός είναι και ο μόνος (αναμενόμενος) συμβιβασμός, ωστόσο κανείς δεν θα μπορέσει να υποστηρίξει ότι το ηχείο αυτό παράγει έναν ήχο μελό- δηλαδή υπερβολικά ήπιο ή σκοτεινό στα πρίμα – ότι έχει απόμακρη λεπτομέρεια ή ότι δεν διεγείρει άνετα το χώρο. Ίσα-ίσα, η ταχύτητα και η ανάλυση είναι εξωστρεφώς καταιγιστικές και το όποιο “κουτί” είναι ουσιαστικά αόρατο μέχρι το κάτω όριο λειτουργίας του. Το τίμπρο είναι το γνώριμο της Fostex, με οργανικά, κορεσμένα αλλά όχι υπερβολικά ζεστά ηχοχρώματα ενώ χάρη στα βερνίκια που έχει δεχτεί το 8ιντσο, δεν υπάρχει ο γνωστός συντονισμός στις μεσοϋψηλές. Το σούπερ τουίτερ ακολουθεί πιστά το κυρίως μεγάφωνο και δεν ξεχωρίζει από το σύνολο, προσθέτοντας σε αέρα και ανώτερες αρμονικές χωρίς να ποτέ να ξενίζει ή να επιτίθεται, σαν να αποτελεί τη φυσική συνέχεια του Fostex. Φασικά, το Erato καθόλου δεν διαφέρει από την DIY ανοιχτή μπάφλα μου, ο ήχος είναι ελεύθερος και “έξω” από το ηχείο, κάτι που σημαίνει ότι η καμπίνα είναι κυριολεκτικά αόρατη! Δεν επεμβαίνει στις χροιές, δεν μειώνει τη διάρκεια και το σβήσιμο της νότας ούτε εντείνει την ατάκα, με άλλα λόγια η χοάνη αυτή ποτέ δεν “φωνάζει” και δεν βιάζεται. Όμως, η παρουσία και η δυναμική περιοχή που προσφέρει σε κάνουν να πετάγεσαι από την καρέκλα σου, συντονίζουν όλη σου την ύπαρξη μαζί με τη μουσική, κάτι που δεν μπορεί να πετύχει κανένα direct radiator. Κι εδώ, μάλιστα, δεν έχουμε ούτε ίχνος από direct ήχο αλλά χοάνες μπρος-πίσω, πάνω-κάτω, χοάνες παντού!
Όλα αυτά δεν θα είχαν ίσως καμία αξία αν δεν έδενε τόσο καλά ο “δορυφόρος” με το ενεργό υπογούφερ. Η πρώτη οκτάβα δεν είναι καθόλου απούσα και συμπιέζει θεαματικά το χώρο, χωρίς βέβαια να αποδίδεται πλήρως, όμως εκείνο που μετράει είναι πως οι μέσες και ανώτερες χαμηλές μοιράζονται τον ίδιο χαρακτήρα με τις μεσαίες και τα πρίμα, χάρη προφανώς στη διπλή χοάνη που φορτίζει και το γούφερ. Δεν υπάρχει δηλαδή η γνωστή ασυνέχεια στα σώματα, την τονικότητα και τις ταχύτητες των υβριδικών προτάσεων αλλά ένα συνεχές, πυκνό τίμπρο με φοβερή παρουσία και πλούσια υφή σε όλο σχεδόν το μπάσο. Έτσι, το ενεργό sub του Erato δεν εντοπίζεται ακουστικά παρά μόνο στις πιο βαθιές νότες όπου καταλαβαίνεις, πολύ διακριτικά, ότι δεν παίζει πια ο μικρός τριοδικός ενισχυτής σου. Αλλά κι αυτές ακόμη “παρασύρονται” από την ορμή και την ταχύτητα του υπόλοιπου φάσματος. Αν μη τι άλλο, αυτό είναι ένα υπογούφερ που θα ενδιέφερε πολύ κόσμο, κατόχους ευαίσθητων ηχείων με περιορισμένη έκταση και δυναμική περιοχή στα μπάσα.
‘Kαμπύλες’ που πολλοί θα ζήλευαν…
Τα ηχεία αυτά πραγματικά με συνεπήραν και αξίζει να γίνουν γνωστά σε ευρύτερο κοινό. Ακολουθούν τη λογική οδό των πραγμάτων παρά τις αντιξοότητες που αυτό συνεπάγεται και, χάρη στα ταλέντα του σχεδιαστή τους, πετυχαίνουν ένα σύνολο ακαταμάχητο για τα δεδομένα της ακραίας απλότητας και της πολύ υψηλής ευαισθησίας τους. Η ξεχωριστή αισθητική τους θα αρκούσε για να τα προσέξει κανείς, όμως είναι η απόδοση που τα καθιστά ακόμη πιο δελεαστικά. Χοάνες με τέτοια ομοιογένεια, έλλειψη χρωματισμών καμπίνας χωρίς “περίεργα” υλικά και τόσο ολοκληρωμένο φάσμα συνιστούν μια σπανιότητα ανεξαρτήτως τιμής, πόσο μάλλον με το προσγειωμένο κόστος και μέγεθος του Erato. Σε ό,τι με αφορά και παρότι παραμένω ερωτευμένος με τις ανοιχτές μπάφλες της συλλογής μου, αυτή είναι μια χοάνη που μετά χαράς θα αποκτούσα για να με συναρπάζει, χωρίς να μου στερεί την ηρεμία που τόσο έχω ανάγκη όταν ακούω μουσική.
ΥΓ. Όπως έμαθα πριν από λίγο, τα Erato θα δώσουν το παρόν στην επερχόμενη Έκθεση του Ήχος-Εικόνα στο περίπτερο της Nexus Acoustics, οπότε θα έχετε την ευκαιρία να τα απολαύσετε από κοντά.
Paris Kotsis
